Zadośćuczynienie za krzywdę powstałą na skutek niemożności kontynuowania więzi rodzinnej lub niemożności nawiązania takiej więzi

Jeżeli Państwa najbliższy doznał w wyniku wypadku ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i na skutek tego nie mogą Państwo kontynuować z nim więzi rodzinnej (lub np. Państwa dziecko nie może nawiązać takiej więzi z tą osobą najbliższą), mogą Państwo dochodzić zapłaty zadośćuczynienia z tytułu wyrządzonej Państwu krzywdy.  

W dniu 19 września 2021r., na mocy ustawy z dnia 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. poz. 1509), wszedł w życie nowy przepis – art. 446² Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z tym przepisem: „W razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”.
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 2 ww. ustawy nowelizującej z dnia 24 czerwca 2021r., dodany art. 446² Kodeksu Cywilnego znajduje zastosowanie także do tych zdarzeń, które powstały przed dniem wejścia w życie ww. ustawy. Oznacza to, że w oparciu o ten przepis można wnieść stosowny pozew o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę powstałą na skutek niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej nawet wówczas, gdy zdarzenie miało miejsce przed dniem 19 września 2021r.  

Przepisy nie wyjaśniają, w jaki sposób wyliczyć „odpowiednią sumę” zadośćuczynienia, natomiast w dotychczasowym orzecznictwie sądy wskazywały, że „(…) przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na uwadze całokształt okoliczności sprawy nie wyłączając takich czynników jak wiek poszkodowanego, rozmiar doznanej krzywdy, stopień cierpień psychicznych, ich intensywność, czas trwania, długotrwałość. Kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny” (tak w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 stycznia 2018r., sygn.: I ACa 720/17).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 września 2001r., sygn.: III CKN 427/00, w odniesieniu do innego przepisu, w którym użyto tego samego pojęcia, wskazał: „Pojęcie sumy odpowiedniej użyte w art. 445 § 1 k.c. w istocie ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa”.  

Wprowadzenie ww. przepisu – art. 446² Kodeksu Cywilnego – rozstrzyga spór, który od wielu lat toczył się w orzecznictwie oraz w doktrynie, a którego przykładem może być choćby podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwał (w składzie 7 sędziów) z dnia 27 marca 2018 r., sygn.: III CZP 60/17 i sygn.: III CZP 36/17, w których orzekł, że: „Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu” i następnie podjęcie przez ten Sąd uchwały (w składzie 7 sędziów) z dnia 22 października 2019r., sygn.: I NSNZP 2/19 , w której wskazał odmiennie – że: „Osobie bliskiej poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego”.  

Na koniec należy przypomnieć, że zgodnie z art. 442¹ § 1 Kodeksu cywilnego: „Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę”.  

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w dochodzeniu swoich praw przed Sądem – zapraszam do współpracy.