Wyłączenie małżonka od dziedziczenia (rozwód, separacja a prawo spadkowe)

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny małżonek należy do tzw. pierwszej grupy spadkobierców ustawowych – jest powołany do dziedziczenia z ustawy (tzn. na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego) po spadkodawcy w pierwszej kolejności, tak jak dzieci spadkodawcy. Na skutek prawomocnego orzeczenia rozwodu przez sąd związek małżeński zostaje rozwiązany i od tej chwili osoba rozwiedziona traci prawo do dziedziczenia po swoim byłym już małżonku. Jeżeli prawomocnie orzeczono separację, w takim przypadku małżonkowie również nie będą dziedziczyć po sobie z ustawy. Co w sytuacji, gdy jeden z małżonków umrze w toku postępowania sądowego o orzeczenie rozwodu lub separacji?

Otóż jeżeli zmarł małżonek, który wcześniej wystąpił do sądu o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy drugiego małżonka, a żądanie to było uzasadnione, sąd może orzec na podstawie art. 940 Kodeksu cywilnego wyłączenie danego małżonka od dziedziczenia po jego zmarłym małżonku. Aby doprowadzić do wyłączenia małżonka od dziedziczenia należy wystąpić do sądu ze stosownym pozwem.

Zgodnie z przepisami legitymowani do wniesienia takiego pozwu są pozostali spadkobiercy ustawowi, którzy są powołani do dziedziczenia razem z małżonkiem, którego dotyczyć będzie pozew o wyłączenie od dziedziczenia. Czasu na wniesienie przedmiotowego pozwu jest stosunkowo niewiele – spadkobierca musi to uczynić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o otwarciu spadku (tzn. od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy), nie później jednak niż w ciągu roku od śmierci spadkodawcy. Uwaga! – jeżeli pozew zostanie wniesiony po tym terminie, zostanie on przez sąd oddalony.

Należy wyjaśnić, że jeżeli w sprawie o rozwód zmarły małżonek wniósł o orzeczenie przez sąd rozwodu bez orzekania o winie stron (i żądania tego do chwili swojej śmierci nie zmienił), to w takiej sytuacji nie można wystąpić z przedmiotowym pozwem, nie można skutecznie domagać się wyłączenia drugiego małżonka od dziedziczenia (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 1985 r., sygn.: III CZP 39/85). Analogicznie będzie w przypadku, gdy między małżonkami toczyła się sprawa o separację.

Zachęcam do skontaktowania się w tego rodzaju sprawach z adwokatem. Adwokat zweryfikuje, czy w Państwa przypadku możliwe jest skuteczne wniesienie pozwu o wyłączenie małżonka od dziedziczenia, a jeżeli warunki wynikające z przepisów prawa będą spełnione, wówczas może na Państwa zlecenie sporządzić profesjonalny pozew, wnieść go w Państwa imieniu do sądu oraz reprezentować Państwa przed sądem.

Podstawowe przepisy prawa dotyczące omówionych powyżej kwestii:

Art. 931 Kodeksu cywilnego:

§1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art.  9351  Kodeksu cywilnego:

Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.

Art.940 Kodeksu cywilnego:

§1. Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

§2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

Kategorie: