Tajemnica adwokacka, poufność informacji przekazanych adwokatowi

Stosunek klienta do adwokata powinien opierać się na zaufaniu. Jest to niezwykle istotne, albowiem nieprzekazanie adwokatowi istotnych wiadomości (lub podanie adwokatowi nieprawdziwych wiadomości), niepoinformowanie go o ważnych faktach dotyczących sprawy, skutkować może obraniem przez adwokata niewłaściwej taktyki procesowej i niepowodzeniem w postępowaniu przed sądem. Słowem – tylko pełnomocnik posiadający pełną wiedzę na temat okoliczności danej sprawy jest w stanie skutecznie bronić interesów klienta.
Z tego względu, aby między klientem a adwokatem mogły powstać odpowiednie, oparte na zaufaniu relacje, na adwokatów nałożono obowiązek przestrzegania szeroko zakreślonej tajemnicy zawodowej.

Zgodnie z § 19 Kodeksu Etyki Adwokackiej adwokat ma obowiązek „zachować w tajemnicy oraz zabezpieczyć przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystko, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych”. Podobnie stanowi art. 6 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze z dnia 26 maja 1982r. Tak więc adwokata obowiązuje tajemnica zawodowa, która obejmuje wszystkie informacje, które uzyskał on od klienta w związku ze świadczeniem na jego rzecz pomocy prawnej.
Również współpracownicy adwokata, personel jego kancelarii zobowiązani są do przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
Należy dodać, że obowiązek przestrzegania przez adwokata tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie (wynika to z art. 6 ust. 2 ustawy Prawo o adwokaturze; norma ta została powtórzona w § 19 ust. 7 Kodeksu Etyki Adwokackiej). Tajemnica zawodowa obowiązuje więc adwokata także wówczas, gdy zakończy on prowadzenie sprawy klienta lub dojdzie do wypowiedzenia pełnomocnictwa.
Tajemnicą zawodową objęte są materiały znajdujące się w aktach adwokackich, jak również wszystkie przekazane przez klienta lub przez inne osoby wiadomości, notatki oraz dokumenty, które dotyczą sprawy.
Niezwykle istotne jest to, że tajemnica adwokacka objęta jest realną ochroną prawną – mianowicie zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy Prawo o adwokaturze: „Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę”.
Nieliczne wyjątki od powyższej zasady wprowadzają przepisy innych ustaw. Trzeba jednakże zaznaczyć, że wyjątki te nie dotyczą tzw. tajemnicy obrończej, która jest szczególną odmianą tajemnicy adwokackiej. Mianowicie w sytuacji, gdy adwokat pełni bądź pełnił funkcję obrońcy danego podejrzanego czy oskarżonego, lub gdy nie jest on ani nie był jego obrońcą, jednakże udzielił mu porady prawnej, gdy ów podejrzany/oskarżony został zatrzymany przez organy ścigania, wówczas taki adwokat nie może zostać przesłuchany w charakterze świadka co do faktów, o których dowiedział się udzielając temu podejrzanemu/oskarżonemu porady prawnej lub prowadząc jego sprawę (tak stanowi art. 178 pkt 1) Kodeksu postępowania karnego). Zasada ta ma charakter absolutny – żaden sąd ani żaden organ państwowy nie jest władny zwolnić adwokata z tajemnicy obrończej.
Na koniec należy dodać, że polski ustawodawca objął taką bezwzględną, nieznającą żadnych wyjątków ochroną oprócz tajemnicy obrończej jedynie tajemnicę spowiedzi.

Orzecznictwo:

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 marca 2009r., sygn.: II AKz 151/09

Teza: „Zwolnienie z tajemnicy adwokackiej musi nastąpić przy kumulatywnym spełnieniu dwóch przesłanek, to jest gdy przesłuchanie świadka, co do faktów objętych tajemnicą ma nie tylko istotne znaczenie dla wyjaśnienia okoliczności sprawy, ale jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a także gdy okoliczności, których ma dotyczyć to przesłuchanie nie mogą zostać ustalone na podstawie innych dowodów.
W tym zakresie należy starannie rozważyć okoliczności konkretnej sprawy i podejmować decyzje o zwolnieniu adwokata od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej tylko wtedy, gdy ujawnienie okoliczności objętych tą tajemnicą – i to właśnie przez adwokata – jest rzeczywiście nieodzowne dla zapewnienia prawidłowego wyrokowania, bo brak jest w tym przedmiocie innych dowodów w sprawie”.
Prok. i Pr. 2009 nr 11-12, poz. 37, str. 18

Uchwała składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 16 czerwca 1994r., sygn.: I KZP 5/94

Teza: „Adwokata nie wolno przesłuchiwać jako świadka co do faktów, o których dowiedział się jako obrońca udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę (arg. ex art. 161 pkt 1 KPK). W innych wypadkach adwokat może odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy określony w art. 6 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. Nr 16 poz. 124 z późn. zm.), chyba że sąd lub prokurator zwolni go na podstawie art. 163 KPK od obowiązku zachowania tajemnicy. Zwolnienie to może nastąpić tylko wtedy, gdy ujawnienie okoliczności objętych tajemnicą – w drodze przesłuchania adwokata jako świadka – jest nieodzowne dla zapewnienia prawidłowego wyrokowania w sprawie”.
Palestra 1994 nr 7, str. 194